Βαλαντιέ, Τζουζέπε

(Giuseppe Valadier, Ρώμη 1762 – 1839). Ιταλός αρχιτέκτονας, από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της νεοκλασικής εποχής. Σπούδασε στην Ακαδημία του Αγίου Λουκά και ταξίδεψε στη Φλωρεντία, στη Μοντένα, στο Μιλάνο και στη Μασσαλία. Το 1781, σε ηλικία μόλις 19 ετών, ονομάστηκε αρχιτέκτονας των ανακτόρων του Βατικανού και από τότε συνέχισε αδιάκοπα τη λαμπρή και πολύπλευρη σταδιοδρομία του παρά τις πολιτικές αναταραχές του 1797, του 1800, του 1809 και του 1814 –και χωρίς να θιγεί από τα εναλλασσόμενα καθεστώτα των ποντίφικων και των Γάλλων. Σε ηλικία 22 ετών αναστήλωσε το εσωτερικό της μητρόπολης του Σπολέτο και έχτισε την έπαυλη Πιαντσάνι στην Τερέα· και ακολούθησε ένα πλήθος ποικίλων έργων σε πολλές ιταλικές πόλεις, έως την αναστήλωση του Κολοσσαίου και της θριαμβικής αψίδας του Τίτου και τη διαμόρφωση της Πλατείας του Λαού, στη Ρώμη. Ως αρχιτέκτονας, ο Β. δημιούργησε έργο ρωμαλέο, ισορροπημένο, που φτάνει κάποτε σε έξοχα επιτεύγματα. Ως αναστηλωτής, υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους όλων των εποχών. Ως πολεοδόμος διαμόρφωσε την Piazza del Popolo (Πλατεία του Λαού) που δεν θεωρείται μόνο το σημαντικότερο έργο του, αλλά και το αριστούργημα της ευρωπαϊκής πολεοδομίας του 19ου αι. Ως θεωρητικός, τέλος, και κριτικός άφησε πολυάριθμα συγγράμματα: Συλλογή διαφόρων εφευρέσεων (1796), Αρχιτεκτονικές μελέτες (1807), Ηπρακτική αρχιτεκτονική στα σχολεία (5 τόμοι, 1831-33), Συλλογή των σπουδαιότερων κτιρίων της αρχαίας Ρώμης (1810), στα οποία παρουσιάζει μια καινούργια και ευρύτατη κτιριακή θεματογραφία, που εκτείνεται από τη βιβλιοθήκη έως την παλαίστρα και από τις φυλακές μέχρι τα νεκροταφεία. Ήταν τόσο ενήμερος για όλα τα παραδοσιακά επιτεύγματα και όλους τους ευρωπαϊκούς νεωτερισμούς και διέθετε τέτοια οξυδέρκεια και ακρίβεια ιστορικής και καλλιτεχνικής κρίσης, ώστε μόνο μισόν αιώνα μετά τον θάνατό του κατόρθωσαν να ευθυγραμμιστούν μαζί του οι αρχιτέκτονες και οι μελετητές. Η πρόσοψη της εκκλησίας του Αγίου Ρόκου στη Ρώμη, έργο του Τζουζέπε Βαλαντιέ, που υπήρξε ένας από τους επιφανέστερους εκπροσώπους της νεοκλασικής αρχιτεκτονικής (φωτ. Igda).